انواع نهال شلیل

شلیل یکی از قدیمی ترین میوه ها بوده و ظاهراً ۲۰۰۰ سال قبل در چین رشد می کرده است. در حال حاضر بیش از ۱۵۰ گونه شلیل وجود دارد که فقط از نظراندازه ، شکل ، طعم ، بافت و رنگ متفاوت هستند. تا اواخر دهه ۴۰ شلیلها سبز کم رنگ ، دارای اندازه ای کوچک و گوشتی سفید داشته اند. گوشت آن آبدار بود اما میوه ای بسیار ترد با هسته ای کم عمر محسوب می شد. شلیل امروزه با کمک پرورش دهندگان شلیها بسیار تطبیق پذیرند و در آشپزی کاربرد زیادی دارند.آنها چه بصورت پخته و چه خام جایگزین خوبی برای هلو هستند چون قبل از آماده سازی نیازی به کندن پوست آنها نمی باشد.

شلیلها مانند هلو و آلو دارای دو رده می باشند

هسته جدا و هسته دار. گونه هایی که در رده هسته جدا قرار دارند به راحتی از هسته جدا می شوند در حالیکه در گونه های هسته دار میوه پس از خورده شدن یا زمان آمادگی به هسته چسبیده اند. گونه جدیدتری به نام نیمه هسته جدا وجود دارند که جدیدترند و ترکیبی از دو گونه قبلی می باشند.

شلیل میوه بومی آسیا است. اعتقاد بر این است که یکی از قدیمی‌ترین میوه‌ها بوده و ظاهراً ۲۰۰۰ سال قبل در چین رشد می‌نمود و از طریق جاده ابریشم به ایران، یونان و رم باستان راه پیدا کرد و بهترین نوع آن در ایران کشت می‌شود^[۲]

این میوه از قرن شانزدهم و هفدهم به انگلستان رفت و توسط اسپانیایی‌ها به آمریکا برده شده و اکنون به مقدار زیاد در کالیفرنیا کشت می‌شود. بیش از ۱۰۰ گونه از این میوه در جهان وجود دارد.

انواع شلیل

تا اواخر دهه ۴۰ شمسی شلیل‌ها سبز کمرنگ و دارای اندازه‌ای کوچک و گوشتی سفید بودند.

در حال حاضر بیش از ۱۵۰ گونه شلیل وجود دارد که فقط از نظر اندازه، شکل، طعم، بافت و رنگ متفاوت هستند. گونه‌های موجود شلیل پیوسته از نظر طعم بهتر و ظاهری زیباتر و عمر طولانی‌تر هسته، در حال ارتقا می‌باشند. بسیاری از گونه‌های جدید که امروزه مشاهده می‌شوند شاید در ۵ یا ۱۰ سال آینده دیده نشوند.

گونه‌ای از شلیل به نام شبرنگ می‌باشد که رنگ قرمز آن روشنتر است و درخت آن سریع رشد می‌کند و گونه‌ای بسیار پر بازده است. گوشت میوه زرد و هسته به میوه متصل است.

انواع دیگر شلیل به نام‌های: شلیل سفید، شلیل شمس، شلیل مغان، رد گلد و… است که بعضاً دیررس می‌باشند.^[۳]

انواع هلو و شلیل در باغات استانهای تهران، البرز، همدان، کردستان و خراسان شمالی تولید می‌شود که در این میان استان البرز مقام اول را دارد.

خواص

شلیل سرشار از ویتامین‌های A، C می‌باشد و بهترین میوه برای افراد گرمازده است.

شلیل میوه‌ای بسیار ترد با هسته‌ای کم عمر محسوب می‌شود و مثل تمام میوه‌ها خواص ادرارآور و ملین دارد. گوشت شلیل دارای سلولوزهای نرم است و کاملاً هضم می‌شود. شلیل میوه‌ای نسبتاً کم ترشی است. مواد قندی و نشاسته‌ای آن به آسانی هضم می‌شود و معده به راحتی هضم آن را تحمل می‌کند.

ویتامین C موجود در شلیل اثرات مفید در سلامت پوست، دندان و استخوان دارد. این میوه منبع بسیار غنی بتاکاروتن است. بتاکاروتن با خاصیت آنتی اکسیدان بسیار نیرومندی که دارد با ارتقای سطح ایمنی بدن از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند.

فیبر دیگر ترکیب قابل توجه در این میوه است که سبب کاهش سرعت جذب برخی مواد مغذی بویژه قندها می‌شود و در عین حال میزان حساسیت به انسولین را نیز افزایش می‌دهد. مصرف شلیل می‌تواند در کنترل قندخون موٌثر باشد.

خوردن شلیل می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های حاد مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های چشمی مانند دژنراسیون ماکولا و حتی سرطان را به طور چشمگیری کاهش دهد. این میوه دارای ترکیبات فیتوکمیکال مانند لیکوپن و لوتئین بوده و رنگ زرد و قرمز شلیل‌ها ناشی از وجود لوتئین در آن‌ها است.

هر دانه شلیل متوسط تقریباً ۵۰ کالری انرژی دارد و چون فیبر بالا داشته و چربی ندارد میوه بسیار خوبی برای کاهش وزن و رژیم‌های لاغری است. البته کسانی که می‌خواهند وزن اضافه کنند بهتر است کمتر شلیل بخورند و میوه‌های پرکالری تر را میل کنند.

• هسته شلیل را به هیچ وجه نباید خورد زیرا دارای آمیگدالین است که در بدن تبدیل به سیانین می‌شود و می‌تواند مسمومیت‌های سیانیدی ایجاد کند.

شرایط محیط رشد:

پایدارى هلو، در برابر سرماى زمستانه، از سیب و گلابى کمتر و تقریباً مشابه بِه مى‌باشد. براى هلو، سرماى کشنده معمولاً حدود ۲۱- درجه سانتى‌گراد است ولى اگر هوا به سرعت سرد شود در دماهاى ۹- الى ۱۳- درجه نیز جوانه ها و حتى شاخه هاى جوان خشک مى شوند. نیاز سرمائى هلو براى بیرون آمدن از استراحت زمستانه ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ ساعت دماى زیر ۷ درجه سانتىگراد مى باشد. هلو، در برابر گرماى تابستان، مقاومتر از سیب است و در تابستان هاى گرم، میوه آن مانند گلابى از کیفیت بهترى برخوردار مى شود.
ریشه هلو، در برابر کمبود تهویه خاک بسیار حساس است و از غرقاب شدن، به شدت آسیب مى بیند. این درخت، براى بهترین رشد، به خاک هاى نسبتاً سبک، با ژرفاى ۱ تا ۵/۱ متر و زهکش کامل نیاز دارد.
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:

شلیل سرشار از ویتامین های C و A و بهترین میوه برای افراد گرمازده است. بیش از ۱۵۰ گونه شلیل در دنیا وجود دارد.
شلیل در پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری های مزمن نظیر سرطان، دیابت و بیماری های قلبی عروقی که از مهمترین علل مرگ و میر هستند مؤثر است.
ویتامین C موجود در شلیل اثرات مفید در سلامت پوست، دندان و استخوان دارد.
این میوه منبع بسیار غنی از بتاکاروتن است. بتاکاروتن با خاصیت آنتی اکسیدانی بسیار نیرومندی که دارد و با ارتقای سطح ایمنی بدن از بروز بسیاری از بیماری ها جلوگیری می کند.
یکی دیگر از خواص بتاکاروتن، جلوگیری از بروز بیماری های قلبی ـ عروقی است.
فیبر دیگر ترکیب قابل توجه در این میوه است که سبب کاهش سرعت جذب برخی مواد مغذی بویژه قندها می شود و در عین حال میزان حساسیت به انسولین را نیز افزایش می دهد. مصرف شلیل می تواند در کنترل قند خون مؤثر باشد.
فیبرهایی که در شلیل یافت می شود نقش مهمی را در پاکسازی کولون و سلامتی کولون ایفا می کنند.
شلیل بسیار کم کالری و کاهش دهنده ی چربی خون است.
هر عدد از میوه شلیل متوسط تقریباً ۵۰ کالری انرژی دارد و چون فیبر بالا داشته و چربی ندارد میوه بسیار خوبی برای کاهش وزن و رژیم های لاغری است. البته کسانی که می خواهند وزن اضافه کنند بهتر است کمتر شلیل بخورند و میوه های پرکالری تر را میل کنند.
تکثیر:

ازدیاد شلیل همانند هلو به روش پیوند انجام می شود. این گیاه را می توان روی پایه های هلو، زردآلو، بادام و آلو پیوند زد.
فاصله کشت برای ارقام معمولی شلیل، ۶ تا ۷ متر است و در یک باغ خوب می توان انتظار ۴۰ تا ۵۰ تن محصول در هکتار داشت. در روش های داربستی فواصل کشت کمتر و مقدار محصول بسیار بیشتر است و تا ۱۱۰ تن در هکتار نیز می رسد.